Tag: historia

Program Fundacji Twój Ruch: Śniadanie z Twoim Ruchem. Z Red. P. Zychowiczem dyskutujemy o powstaniu warszawskim, akcji "Burza", o serialu "Czas Honoru" i niedzielnym patriotyzmie.

Już wkrótce następny odcinek programu z Prof. Andrzejem Zybertowiczem - porozmawiamy m.in. o tym, jak zachęcić młodych do szukania wyższych wartości.

{youtube}hRsUY1U9HBA{/youtube}

Zachęcamy do komentowania!
Zapraszamy na stronę Fundacji: twojruch.net
oraz fanpage: facebook.com/twojruch [Polub to;)]

Sponsor programu: miesięcznik "idź Pod Prąd" idzpodprad.pl
(fanpage: facebook.com/idzpodprad)

Realizacja:
Eunika Chojecka
Łukasz Mądrzejewski
Paweł Soja
Monika Dąbrowska
Cezary Kłosowicz

Nadesłana przez jednego z naszych Czytelników intrygująca fotografia przedstawia kilkadziesiąt jednakowo ubranych kobiet wraz z niedźwiedziem. Ktoś, kto nie słyszał o niedźwiedziu Wojtku, który został żołnierzem Wojska Polskiego, mógłby pomyśleć, że to fotomontaż.

Do spotkania kobiet z niezwykłym misiem doszło w jesieni 1943r. Zadziwiające okazuje się również podobieństwo dat w ich historii. W 1941 roku w Persji przyszedł na świat niedźwiedź, który w przyszłości miał się zasłużyć m.in. w bitwie o Monte Cassino. W tym samym roku w ZSRR za zgodą władz sowieckich powstała Pomocnicza Służba Kobiet pod patronatem generała Andersa. Rok później niedźwiedź został kupiony przez żołnierzy z 22 Kompanii 2 Korpusu Polskiego od irańskiego chłopca i już w jesieni wraz z wojskiem trafił do Palestyny. W tym samym czasie nastąpiła ewakuacja PSK z Rosji do Persji, zakończona w sierpniu 1942r. Zdjęcie zostało zrobione w Palestynie, w październiku 1943 roku. Jednostka dzielnych kobiet to najprawdopodobniej 318 Kompania Zaopatrzenia. (Nie jest wykluczone, że są tu też ujęte osoby wchodzące w skład 316 i 317 Kompanii Transportu.) Jednak to nie koniec ich wspólnych losów.

Zgodnie z opowieściami żołnierzy niedźwiedź Wojtek brał udział w walkach pod Monte Cassino, gdzie pomagał w noszeniu ciężkich skrzyń z amunicją artyleryjską. Podobno nigdy żadnej nie upuścił. Od tego momentu niedźwiedź z pociskiem w łapach stał się symbolem 22 Kompanii Zaopatrywania Artylerii. Taka odznaka zdobiła samochody wojskowe, proporczyki i mundury żołnierzy.

Pod Monte Cassino ramię w ramię z bohaterskim misiem walczyły żołnierki z 318 Kompanii, które nie tylko zaopatrywały walczących, ale opiekowały się również rannymi.

Tadeusz Czerkawski zapisał: Nagle zza namiotów wynurzył się Wojtek. Zatrzymał się przy nas, stanął na tylnych łapach, chciał się bawić. Daliśmy mu puszki z gęstym mlecznym kremem, które rozrywał pazurami i wyjadał zawartość. Miś się najadł, pobaraszkował z nami, oblizał nam twarze i ręce, po czym oddalił się w rejon 3. baterii i wlazł do namiotu porucznika Franciszka Łukowskiego. Ułożył się na polowym łóżku porucznika i zasnął.

Jeździł z żołnierzami na ciężarówkach oparty przednimi łapami o budkę szofera. Arabowie, zwłaszcza dzieci, wiali na ten widok, ile wlazło - wspominał Stanisławski.

Niestety, po wojnie zarówno Wojtek, jak i całe PSK trafili do Wielkiej Brytanii, gdzie pod koniec lat 40. zakończyli swój żołnierski los. W 1946 roku rząd brytyjski powziął decyzję o rozwiązaniu Polskich Sił Zbrojnych, w tym Pomocniczej Służby Kobiet. Po demobilizacji 22 Kompanii niedźwiedź trafił do zoo w Edynburgu. O jego śmierci w 1963r. poinformowały brytyjskie media.

Dziewczęta w beretach i kombinezonach łączyły uśmiech młodości z sumiennością i gorliwością.
Tadeusz Radwański, żołnierz PSZ

Z archiwum rodzinnego Elżbiety Szulc z domu Wardak

NA ZDJĘCIU:
W pierwszej linii stoją miś Wojtek i jego opiekun Piotr Prendys. Ręka tego żołnierza zasłania stojącą tam Mamę mojej żony, śp. ochotniczkę Celinę Norbertę Wardak, z domu Gruszecką (ur. w Brześciu nad Bugiem w 1911r.; zm. w Kłodzku w 1983r.). Śp. Celina ma na swojej lewej ręce, jak zawsze, zegarek! Zdzisław M. Szulc W tym samym rzędzie co p. Celina stoi, jako 6. postać na lewo, Irena Świertok-Sawka, ochotniczka oddziału PSK, która wspomina, że niedźwiedź Wojtek uwielbiał kąpiele: Przyprowadzano go do naszego obozu. Pędził prosto do namiotu, w którym miałyśmy prysznic.

Przekazujemy prośbę naszego Czytelnika z USA, by rozpropagować to zdjęcie i postarać się zidentyfikować pozostałe bohaterki. Kontakt za pośrednictwem naszej redakcji.

Źródła:
http://www.psz.pl.pl/psk.htm
http://wyborcza.pl/1,76842,7830554,O_niedzwiedziu__ktory_zostal_zolnierzem.html?as=2&startsz=x
http://www.wojtekthebear.com/html/middleeast.html

Jak było ze zmartwychwstaniem?
„To wszystko jedna wielka ściema. Po co się w to zagłębiać? Można z góry założyć, że kwestia jest kompletnie nieżyciowa lub tak niepewna, że nie ma co czasu tracić na… śledztwo w tej sprawie”.

Podobnie myślał młody Amerykanin Josh, student prawa, który już jako nastolatek uznał chrześcijaństwo za zbiór sloganów i nienaukową teorię dla słabych.

Jak było ze zmartwychwstaniem?
„To wszystko jedna wielka ściema. Po co się w to zagłębiać? Można z góry założyć, że kwestia jest kompletnie nieżyciowa lub tak niepewna, że nie ma co czasu tracić na… śledztwo w tej sprawie”.

Podobnie myślał młody Amerykanin Josh, student prawa, który już jako nastolatek uznał chrześcijaństwo za zbiór sloganów i nienaukową teorię dla słabych.

Miał świetne wyniki na uczelni i był aktywnym organizatorem życia studenckiego, starostą roku etc. Zauważył na uczelni grupę studentów i wykładowców, którzy wydawali się niezwykle szczęśliwi i bardzo w porządku wobec siebie nawzajem – postanowił się z nimi spotkać. Okazało się, że są chrześcijanami i razem studiują Biblię. Znudzony zagadnął jedną ładną dziewczynę: „Powiedz, co przemieniło wasze życie? Dlaczego ono tak różni się od życia innych studentów i profesorów?”­­. Studentka spojrzała na niego i powiedziała dwa słowa, których nie spodziewał się usłyszeć: „Jezus Chrystus”. On na to: „O, nie! Nie wciskaj mi tych śmieci. Mam dość religii. Mam dosyć kościoła i Biblii”. Dziewczyna odparła: „Nie powiedziałam: religia. Powiedziałam: Jezus Chrystus”. Josh nie rozumiał.

Nowi znajomi rzucili mu wyzwanie – żeby naukowo zbadał twierdzenia, że Jezus jest Bogiem, umarł na krzyżu za grzechy ludzkości i zmartwychwstał. Myślał, że to żart, nie sądził, że w ogóle istnieje jakikolwiek materiał dowodowy, który można zbadać. Jednak przyjął wyzwanie, żeby obalić wszystkie te twierdzenia i wykazać fikcyjność chrześcijaństwa. Jednym z głównych zagadnień, które zaczął badać, było zmartwychwstanie. Rozpoczął analizę źródeł historycznych, prawnych i literackich. Jeździł po Stanach i Europie, zbierając materiały, buszując po archiwach, bibliotekach, przepytując naukowców.

Co takiego zbadał i jakie były wyniki jego analiz?
Warto szczególnie skupić się na temacie zmartwychwstania, bo w gruncie rzeczy jest to wydarzenie, od którego prawdziwości zależy całe chrześcijaństwo. Jeśli nie miało miejsca, chrześcijaństwo to zwyczajna fikcja, jeśli jednak rzeczywiście Jezus zmartwychwstał, fakt ten uwiarygodnia chrześcijaństwo („Jeśli nie ma zmartwychwstania, to i Chrystus nie zmartwychwstał. A jeśli Chrystus nie zmartwychwstał, daremne jest nasze nauczanie, próżna jest także wasza wiara” 1 Kor. 15:13-14). Prześledziliśmy główne tezy, które Josh chciał obalić, a także te, w których upatrywał rozwiązania „problemu”.

Historyczność Jezusa

Josh na warsztat wziął przede wszystkim źródła pozabiblijne. Ku swemu zaskoczeniu odkrył, że współcześni historycy nie podważają faktu, że Jezus był postacią historyczną. Do naszych czasów zachowało się wiele wzmianek o Jezusie w źródłach powszechnie uznanych za źródła historyczne. O Jezusie pisał Józef Flawiusz (37 r. n.e. – po 94 r.), historyk żydowski. Pisał o nim w swoich „Rocznikach” także Tacyt (ok. 55–120), jeden z najsłynniejszych historyków rzymskich. W „Żywotach cezarów” Swetoniusza znajduje się wzmianka o wyrzuceniu z Rzymu Żydów, „którzy ciągle wywoływali rozruchy, podburzeni przez niejakiego Chrestosa”.

Z uwagi na to, że Nowy Testament jest najobszerniejszym źródłem informacji na temat zmartwychwstania, dociekliwy student poddał go trzem podstawowym testom historiografii: bibliograficznemu, świadectw wewnętrznych i świadectw zewnętrznych.

Test bibliograficzny
Test opiera się na sprawdzeniu, na ile rzetelne są kopie danego dokumentu, jeśli nie dysponujemy oryginałem, oraz jaki jest okres dzielący najstarszą posiadaną kopię od oryginału. Nowy Testament przeszedł ten test celująco. Zachowała się ogromna liczba kopii-rękopisów. Nowego Testamentu, bo aż 24 633. (Drugie miejsce pod tym względem w całej historii zajmuje „Iliada” Homera – z jedynie 643 manuskryptami przetrwałymi do naszych czasów).

W końcu XIX wieku odnaleziono wczesne rękopisy papirusowe, które wypełniły lukę między znanymi do tej pory a tymi z czasów Jezusa. Odnaleziono manuskrypt Johna Rylanda z 130 r. n.e., papirus Chestera Beatty’ego z 155 r. n.e. i II papirus Bodmera z 200 r. n.e. (Dla porównania „Historia” Tukidydesa z 460-400 p.n.e. jest znana z 8 manuskryptów datowanych na ok. 900 r. n.e., czyli prawie 1300 lat po jej napisaniu. „Wojna galijska” Cezara datowana jest na 58-50 r. p.n.e., posiada dziesięć kopii powstałych 1000 lat po jego śmierci.)

Czy można zaufać biblijnym relacjom? Test świadectw wewnętrznych

Test świadectw wewnętrznych odpowiada na pytanie, czy pisemny zapis, który dzisiaj posiadamy, jest wiarygodny i do jakiego stopnia. W tej dziedzinie krytycy stosują ciągle zasadę Arystotelesa, która polega na tym, że należy wierzyć dokumentowi dopóty, dopóki jego autor nie zacznie zaprzeczać lub przeinaczać fakty znane z innych źródeł. Nowotestamentowe zapisy dotyczące życia i nauczania Jezusa są utrwalone albo przez ludzi, którzy byli naocznymi świadkami, albo przekazywali relację takowych.
Dodatkowo za historyczną rzetelnością nowotestamentowych opisów życia Jezusa przemawia fakt, że gdy ludzie, którzy napisali Nowy Testament, uzasadniali wiarygodność Ewangelii, odwoływalisię do powszechnej znajomości faktów towarzyszących zmartwychwstaniu. "Zna te sprawy król, do którego śmiało mówię. Jestem przekonany, że nic z nich nie jest mu obce. Nie działo się to bowiem w jakimś zapadłym kącie”. Dz. 26:22-26

Co na to historia, geografia i archeologia? Test świadectw zewnętrznych

Josh zbadał zgodność Nowego Testamentu ze znanymi faktami naukowymi – historycznymi, geograficznymi, archeologicznymi etc. - aby sprawdzić, czy inne materiały historyczne potwierdzają zawartość dokumentu.

Josh natknął się na dzieła starożytne, których autorami lub bohaterami są… znajomi apostołów! Z niedowierzaniem stwierdził, że dwaj przyjaciele apostoła Jana odnoszą się do jego zapisu ewangelii. Pierwszego z nich – Papiasza z Hierapolis - teolog i apologeta Ireneusz z Lyonu nazywa uczniem Jana i słuchaczem apostołów. Drugim z przyjaciół apostoła Jana, również jego uczniem był Polikarp ze Smyrny – pisze o nim jego wychowanek, wspomniany Ireneusz z Lyonu w swoim „Adversus haereses” ok. 180 r.
Amerykanin odkrył także, że znaleziska archeologiczne poświadczają rzetelność Łukasza. Trudno tu wymienić wszystkie odkrycia archeologiczne, ale jedną historię warto wspomnieć. William Ramsay (ur. w 1851 r.), uznawany za jednego z największych archeologów wszech czasów, zorganizował wyprawę do Azji Mniejszej i Palestyny, której celem było wykazanie, że Biblia to wytwór „ambitnych mnichów”, a nie pisarzy natchnionych przez Boga. Poszukiwania zmusiły go do przestudiowania pism Łukasza. Zaobserwował, że ewangelista z drobiazgową dokładnością przedstawiał detale historyczne, np. wymienił w swej księdze 32 kraje, 54 miasta, 9 wysp i wielu władców. Archeolog skonfrontował te wzmianki z rzeczywistością i nie znalazł w nich ani jednej nieścisłości. W efekcie powstała książka, w której prof. Ramsay dowodził, że materiał archeologiczny potwierdza wiarygodność Nowego Testamentu. Późniejsze badania potwierdziły tylko jego wnioski.

Zmartwychwstanie – fakty

Śmierć Jezusa
I wreszcie dochodzimy do kluczowej sprawy, którą obalić miał zamiar Josh.

Czy Jezus rzeczywiście powstał z martwych?
Na wstępie zadał pytanie, czy chrześcijaństwo ma możliwą do przyjęcia bazę historyczną i czy istnieje wystarczający materiał dowodowy upoważniający do wiary w zmartwychwstanie. Amerykanin spędził na studiowaniu tego tematu tysiące godzin. Już na półmetku stwierdził, że „zmartwychwstanie Jezusa jest albo najgorszą, najbardziej okrutną i bezlitosną bujdą wciskaną kiedykolwiek ludziom, albo jest najważniejszym faktem w historii”.

Rozpatrzył ciąg wydarzeń dotyczących zmartwychwstania: Jezus z Nazaretu, Żyd, który twierdził, że jest przepowiedzianym w Pismach żydowskich Chrystusem, został aresztowany, osądzony jako przestępca polityczny i ukrzyżowany. Trzy dni po jego śmierci i pogrzebie pewne kobiety, które przyszły do grobowca, stwierdziły, że grób jest pusty. Uczniowie Jezusa utrzymywali, że Bóg wskrzesił go z martwych i że Chrystus ukazał się im kilkakrotnie przed wstąpieniem do nieba. Chrześcijaństwo rozprzestrzeniło się następnie w Imperium Rzymskim i do dzisiaj wywiera znaczący wpływ na świat.

Student zbadał najpierw okoliczności poprzedzające rzeczone zmartwychwstanie. Stwierdził, że Jezus był niemałym problemem zarówno dla Rzymian, jak i Żydów (motywy polityczny, ekonomiczny, religijny). Skupił się także na badaniu samego procesu ukrzyżowania. Byłato poniżająca kara stosowana wobec buntowników, zazwyczaj politycznych. Po ogłoszeniu wyroku przez sąd skazańca biczowano. Po biczowaniu zwyczajem było wyśmiewanie skazańca. Tak postąpili z Jezusem rzymscy żołnierze. Człowiek skazany na ukrzyżowanie musiał nieść poprzeczną belkę krzyża od więzienia do miejsca egzekucji. Po dotarciu na miejsce skazaniec był przybijany gwoździami lub przywiązywany sznurami do krzyża. Agonia trwała wiele godzin. Śmierć następowała z powodu uduszenia lub niewydolności wieńcowej. Dr Truman Davis, doktor medycyny, opisuje, co się dzieje z ludzkim ciałem po krótkim czasie wiszenia na krzyżu: „W miarę męczenia się ramion fale mocnych skurczów przechodzą przez mięśnie, powodując głęboki, niesłabnący ból. Przy powieszeniu na rękach sparaliżowane są mięśnie klatki piersiowej i mięśnie międzyżebrowe. Powietrze może być wciągnięte do płuc, lecz nie może nastąpić wydech. Po pewnym czasie następuje zapaść ortostatyczna wywołana niedostatecznym dopływem krwi do mózgu i serca. Jedynym sposobem uniknięcia tego przez skazanego jest podniesienie się na piętach, aby krew mogła choć trochę krążyć w górnych częściach ciała” (McDowell, „Sprawa zmartwychwstania”).

Celem łamania goleni było przyspieszenie śmierci skazańca – w wyniku tego nie mógł się podeprzeć i zaczerpnąć powietrza. Jak twierdzi Nowy Testament, Jezusowi nie połamano goleni: „Lecz gdy podeszli do Jezusa i zobaczyli, że już umarł, nie łamali Mu goleni” Jan 19:33. W ten sposób wypełniła się przepowiednia ze Starego Testamentu (II Mojż. 12:46; IV Mojż. 9:12; PS. 34:20).

Strażnik stwierdził śmierć Jezusa, a dla pewności przebił jego bok włócznią. Z rany wypłynęła „krew i woda” Jan 19:34. Truman Davis, doktor medycyny, twierdzi, że był to wyciek wodnistego płynu z jamy osierdzia otaczającego serce. Według niego jest to dowód, że „Chrystus nie umarł przez uduszenie, lecz na niewydolność serca spowodowaną szokiem i uciskiem na serce wywołanym przez płyn w osierdziu” (McDowell, „Sprawa zmartwychwstania”).

Piłat zgodził się na zdjęcie Chrystusa z krzyża dopiero wtedy, gdy czterej wykonawcy egzekucji potwierdzili jego śmierć. Wydał ciało po kilkukrotnym upewnieniu się, że Jezus nie żyje.

Josh przebadał także „techniczne” aspekty pochówku Chrystusa.

Grób w skale
Według Nowego Testamentu ciało Jezusa zostało złożone w prywatnym grobie Józefa z Arymatei. Grobowiec był wykuty w litej skale (Mt. 27:60), dostęp do niego był wyłącznie przez niskie frontowe wejście, które zasunięte było dużym kamieniem.

Żydowski pogrzeb
Pogrzeb Jezusa odbył się według żydowskich zwyczajów. Jezus został zdjęty z krzyża i owinięty płótnem. Żydzi ściśle stosowali się do przepisu zabraniającego, by ciało pozostawało przez noc na krzyżu.

Ciało było natychmiast przenoszone na miejsce pogrzebu, następnie było myte, namaszczane, ubierane w szaty pogrzebowe, następnie zaszywane przez kobiety. Żadne węzły nie były dozwolone. Nikt nie mógł być pochowany w mniej niż trzech oddzielnych okryciach. Rozpoczynając od stóp, owijano ciało lnianym płótnem. Między zwoje wkładano mirrę zmieszaną z aloesem. Osobnym płótnem zawijano głowę. Jan Chryzostom w IV w. po Chrystusie pisał: „Mirra, którą się posłużono, była substancją przylegającą do ciała tak mocno, że płótna pogrzebowe były trudne do usunięcia”.

Ogromny kamień
Marek pisze, że kamień, którym zakryto wejście do grobowca Jezusa, był bardzo wielki. Josh sprawdził, że kamień potrzebny do zasłonięcia wejścia wielkości 4,5-5 stóp ważyłby od 1,5 do 2 ton. Amerykanin dotarł do tekstu ewangelii Marka w rękopisie Bezy (Kodeks Bezy z ok. 400 r. n.e.), znajdującym się w Cambridge Library w Anglii, w którym fragment Mk 16:4 jest uzupełniony stwierdzeniem ujętym w nawiasie: „Gdy Go tam złożono, (Józef) zatoczył przed grób kamień, którego nie mogło odsunąć dwudziestu ludzi”. Grób zamykano, staczając kamień po pochyłości w dół. Aby kamień odsunąć, należało go wytoczyć w górę.

Rzymska straż

Zarówno Rzymianie, jak i Żydzi chcieli pozbyć się problemu Jezusa raz na zawsze. Żydzi przypomnieli sobie, że Jezus zapowiadał swoje zmartwychwstanie po trzech dniach od śmierci, poprosili więc Piłata o zabezpieczenie grobu Jezusa. „Nazajutrz, to znaczy po dniu Przygotowania, zebrali się arcykapłani i faryzeusze u Piłata i oznajmili: Panie, przypomnieliśmy sobie, że ów oszust powiedział jeszcze za życia: Po trzech dniach powstanę. Każ więc zabezpieczyć grób aż do trzeciego dnia, żeby przypadkiem nie przyszli jego uczniowie, nie wykradli Go i nie powiedzieli ludowi: Powstał z martwych. I będzie ostatnie oszustwo gorsze niż pierwsze. Rzekł im Piłat: Macie straż, idźcie, zabezpieczcie grób, jak umiecie. Oni poszli i zabezpieczyli grób, opieczętowując kamień i stawiając straż”. Mt. 27:62-66

Czym była rzymska straż? Oddział wartowniczy rzymskich legionów był solidnie wyszkolony,  zdyscyplinowany i dobrze uzbrojony. Taki oddział składał się z 4–16 ludzi. Zazwyczaj postępowali oni następująco: czterech ludzi ustawiało się przed tym, czego mieli pilnować. Pozostała dwunastka układała się do snu w półkolu przed nimi – głowami do środka. Zmieniali się co 4 godziny.

Rzymska pieczęć

Mateusz napisał, że rzymscy żołnierze wysłani przez Piłata do pilnowania grobu Jezusa „zabezpieczyli grób, opieczętowując kamień”. Taka pieczęć mogła być założona jedynie w obecności rzymskiej straży, która pozostawała na posterunku, było to potwierdzenie autentyczności – publicznym świadectwem, że ciało Jezusa znajduje się w grobowcu. Stwierdzała również fakt, że jego ciało jest chronione mocą i autorytetem Imperium Rzymskiego.

W następnym numerze cz. 2.

Niemieccy archeologowie odkryli niedawno ok. 320 km na północny wschód od Limy, stolicy Peru, najstarsze starożytne pozostałości po cywilizacji w Południowej Ameryce. Datowanie metodą węgla C14 określiło wiek znalezisk na 5 000-5 500 lat temu. Kreacjoniści wiedzą, że w tym przypadku metoda ta jest zawodna i nadaje zbyt duży wiek. Faktyczny wiek wynosi ok. 3 000-4 000 lat temu (czyli jakieś 500-1500 lat po Potopie). Ale akurat nie wiek jest tu istotny, tylko to, że te same metody (np. oparte na węglu radioaktywnym) nadają ten sam wiek cywilizacjom w wielu nawet odległych częściach świata, w tym na Bliskim Wschodzie i w południowej Azji.

Najstarsze starożytne miasto Ameryki Południowej, Caral w Peru, leżące 23 km w głąb lądu od wybrzeży Pacyfiku, zostało odkryte jeszcze w 1948 roku, ale aż do niedawna nie budziło większych zainteresowań uczonych. Dopiero badania peruwiańskiej archeolog Ruth Shady pokazały, jak ciekawe jest to miejsce - na powierzchni 65 hektarów znajduje się tu zespół świątyń, amfiteatr, place i domy mieszkalne. [1] Znaleziska w Caral, jak i to ostatnie niemieckich archeologów skłaniają zdaniem Ruth Shady do postawienia pytania, co spowodowało, że "cywilizacje na całej naszej planecie powstały mniej więcej w tym samym czasie". [2]

Dla biblijnego chrześcijanina nie ma tu żadnej tajemnicy. Księga Rodzaju informuje, że cywilizacja po Potopie rozproszyła się w krótkim czasie spod wieży Babel po całym globie. Wiele z tych grup przyniosło ze sobą umiejętności budowy rozmaitych budynków, co sprawiło wrażenie, że w wielu częściach świata nagle pojawiły się cywilizacje. Inne grupy nie posiadające tej wiedzy musiały zaczynać od jaskiń i prowizorycznych konstrukcji, co szybko doprowadziło do powstania odmiennych rodzajów społeczeństw. Ewolucjoniści mają teraz problem, jak je wszystkie dopasować do swojego ewolucyjnego schematu.

Shady wcześniej wykazała, że złożone centrum miejskie istniało współcześnie do tych w starożytnej Mezopotamii i Egipcie - jakieś półtora tysiąca lat wcześniej, niż poprzednio sądzono. Niedawne odkrycie niemieckich archeologów, dotyczące tworu wyraźnie zaawansowanego technologicznie, przesuwa o dalsze kilkaset lat istnienie tamtejszej cywilizacji, co wzmacnia wnioski Shady. Uznała ona, że ludzie Nowego Świata (czyli Ameryki) mieli tę samą zdolność tworzenia centrów cywilizacyjnych, co zamieszkujący Stary Świat.

Księga Rodzaju mówi, że wspomnianemu wyżej rozproszeniu, które doprowadziło do "wybuchu cywilizacji", towarzyszyło nagłe pojawienie się różnych grup językowych. Grupy te następnie różnicowały się wewnętrznie, co skutkowało zaistnieniem wielu nowych, ale wzajemnie powiązanych języków. Ale żaden język z jednej grupy nie wykazuje podobieństwa do języków z innej grupy językowej, ponieważ ich wyjściowe języki (np. indoeuropejski) powstały nagle i w nadprzyrodzony sposób. Dlatego biblijnego chrześcijanina nie zdziwi komentarz wygłoszony przez pewnego ewolucjonistycznego autora na temat pochodzenia języków:
"Do największych tajemnic prehistorii należy to, jak ludzie w bardzo odległych miejscach nagle i spontanicznie rozwinęli zdolności językowe z grubsza w tym samym czasie. To tak, jakby ludzie w głowach nosili ten sam genetyczny budzik, który jednocześnie spowodował utworzenie języków w bardzo oddalonych od siebie miejscach na każdym kontynencie". [3]
Wystarczy jednak pozbyć się ewolucyjnych założeń i przyjąć treść Księgi Rodzaju, by wydarzenia takie stały się doskonale zrozumiałe.

[1] Ruth Shady Solis, Jonathan Haas, Winifred Creamer, "Dating Caral, a Preceramic Site in the Supe Valley on the Central Coast of Peru", Science 2001, vol. 292, iss. 5517, s. 723-726.
[2] Andrew Whalen, "Ancient ceremonial plaza found in Peru", Associated Press, 26 February 2008, http://www.freerepublic.com/focus/f-news/1976727/posts
[3] Bill Bryson, Mother Tongue, Penguin Books, London 1991, s. 14.

(Carl Wieland, "All at once", Creation, December 2008 - February 2009, vol. 31, No. 1, s. 16.)

Najstarsze starożytne miasto Ameryki Pd.,
Caral w Peru

Pewnego wieczoru doszliśmy do wniosku, że prowadzono z nami wojnę regularną. Zazwyczaj mieliśmy wiadomości z wydziału politycznego, z komendantury, z rewiru, które przynosili esesmani na dwóch stołkach siedzący i przekazywali je przez Volksdeutschów czy Reichsdeutschów pracujących u nas. Niektórzy z esesmanów byli niegdyś podoficerami wojska polskiego, którzy wyraźnie chcieli nam dać do zrozumienia, że w razie czego pójdą z nami i dadzą nam nawet klucze od magazynów broni. Jakkolwiek kluczy od nich nie potrzebowaliśmy, bo już wszystkie zrobione były w ślusarni przez naszych kolegów, to takie typy ludzi dwulicowych i nieprzyjemnych przydawały nam się nieraz, często uprzedzali nas o posunięciach władz zawsze sprawdzającymi się wiadomościami.

Widocznie Grabner nie miał już do własnego otoczenia zaufania i starając się o zachowanie zupełnej dyskrecji do ostatniego momentu, trzymał decyzję i listę kandydatów na wyjazd w tajemnicy. Dzielił się decyzjami z Palitzschem.

7 marca 1943 roku zarządzono zakaz opuszczania bloków. Przysłano listy na bloki i drzwi zamknięto na klucz. Na blokach zaczęto wywoływać numery więźniów, wyłącznie Polaków, każąc im się szykować do transportu. Wywoływano numery tylko tych, co mieli sprawy zakończone i do których wydział polityczny nie miał już pretensji. Transporty miały odejść do innych obozów, ponoć o wiele lepszych od Oświęcimia. Poufnie dowiedzieliśmy się, że pierwsze transporty pójdą do lepszych obozów, a następne do coraz gorszych.

Na salach zapanował nastrój najróżniejszy. Jedni byli radzi, że jadą do lepszych obozów i że ich nie rozstrzelają tutaj, inni martwili się, że nie jadą, a więc jeszcze sprawy ich nie są zakończone i mogą zostać rozstrzelani. Jeszcze inni byli bardzo niezadowoleni z wyjazdu, bo tu już zdobyli po ciężkich latach pracy dobre stanowisko, a tam znowu się będzie "zugangiem" i znowu twarda selekcja, a nie wiadomo, czy się jeszcze raz uda. Przeważało jednak zdanie, że jechać warto, bo nigdzie na pewno nie będzie takiego piekła, jak tutaj. Poza tym - nie pytano o zdanie. Gdyby to było w dzień i bloki były otwarte, można by było coś kombinować. Kto chciał zostać, może by mógł zachorować - lecz w nocy nic nie można było zrobić.

Ja byłem wyczytany od razu pierwszej nocy z 7 na 8 marca. Kazano nam zabrać nasze rzeczy i przenieść się na blok 12, na ten cel zupełnie opróżniony, więc tam powędrowaliśmy z rzeczami. Zajęto również blok 19, gdyż wyczytywano numery przez trzy wieczory (7, 8, 9 marca) i było nas około 6 tysięcy. Na blokach 12 i 19 zamknięci byliśmy także na klucz i porozumiewać się można było tylko przez okna.

Przychodził dr 2 na klatkę schodową i przez szybę w drzwiach dawał znaki, że jeślibym decydował się zostać, musiałbym zachorować. Wziąwszy pod uwagę pracę konspiracyjną i pozycję w świecie pracy więźniów - było nad czym rozmyślać. 10 marca wyciągnęli nas w piątkach, kolumnami, na alejkę czerwoną już o szóstej rano. Tu odbywał się przegląd stanu zdrowia więźniów, których wyznaczył wydział polityczny do transportu, przez komisję złożoną z lekarzy wojskowych, Niemców.

Stałem w pobliżu płk. 11 i Kazia 39. Mózg mój pracował gorączkowo, robiąc zestawienia, kto jedzie, a kto zostaje. Jechała zgrana, swoja paczka kolegów, z którymi się pracowało. Raczej skłaniałem się, by jechać z nimi.

Komisja lekarska podziwiała stan zdrowotny doskonale rozwiniętych fizycznie i na ogół prawie dobrze odżywionych więźniów - Polaków (z wyjątkiem nowo przybyłych zugangów), kiwając głowami i mówiąc: jak oni się tu tacy uchowali... Poza paczkami i "kanadą" była to w pewnym procencie zasługa organizacji, tu było widać rezultaty.

Lecz moim zadaniem była ciągłość pracy tutaj. Z kim jednak bym został? Zacząłem z niektórymi omawiać tę sprawę. Płk. 11 i Kazio 39 cieszyli się, że jadą. Przeznaczeni byli do Buchenwaldu, podobno jednego z lepszych obozów. Przyjaciel mój, płk. 11 był zdania, że moim obowiązkiem jest mimo wszystko pozostać nadal w tym piekle. Miałem wiele czasu na przemyślenia. Badanie posuwało się bardzo wolno. Staliśmy przez cały dzień i część nocy. Do nas, z płk. 11 i ppor. 61 kolejka doszła około drugiej w nocy. Już znacznie wcześniej zdecydowałem się próbować pozostać w Oświęcimiu. Przez kolegę 169, który miał możliwość poruszania się, dostałem z HKB pas na rupturę, której wcale nie miałem. O drugiej w nocy komisja była już zmęczona. Płk. 11, starszy ode mnie o kilkanaście lat i w porównaniu ze mną chudzielec, został jednak przez komisję uznany za zdolnego do robót i na transport zaliczony. Lecz gdy ja stanąłem nago przed komisją, z nałożonym pasem na fikcyjną rupturę, lekarze zamachali rękami i powiedzieli: "Weg! Takich nam nie potrzeba!", i do transportu mnie nie przyjęto.

Odmaszerowałem na blok 12 i po zameldowaniu się tam z kartką zwolnienia z transportu zaraz wróciłem na blok 6, na własne łóżko, a nazajutrz do normalnej pracy w paczkarni.

11 marca po odrzuceniu niezdolnych do pracy lub takich, co za niezdolnych starali się uchodzić, wywieźli zdrowych Polaków - 5 tysięcy z jakimś małym dodatkiem.

Ponieważ do paczkarni przysyłali nam z głównej izby pisarskiej dokładną listę z numerami więźniów wywiezionych, celem wysyłania nadchodzących dla nich paczek żywnościowych, toteż dokładnie stwierdziliśmy, że tych pięć tysięcy kolegów-Polaków pojechało w pięciu różnych kierunkach, mniej więcej po tysiąc do każdego z wymienionych obozów: Buchenwald, Neuengamme, Flossenburg, Gross-Rosen, Sachsenhausen.

Zasadniczy trzon góry organizacyjnej potrafił od transportu się wykręcić, więc pracowaliśmy dalej.

PROBLEM MORYSKÓW

Walka między katolicyzmem a islamem trwała na Półwyspie Iberyjskim przez setki lat. Wszystko zaczęło się w roku 711, gdy arabski wódz, Tarik, przeprawił się przez Morze Śródziemne i rozpoczął podbój państwa Wizygotów. Miejsce, w którym wylądował, nazwano Górą Tarika – Dżabal – al – Tarik. Anglicy, którzy mają zwyczaj przekręcania obcych słów, wymawiali to „Gibraltar” i tak już zostało. Kampania Tarika zakończyła się oszałamiającym sukcesem. W ciągu roku Arabowie opanowali niemal cały obszar na południe od Pirenejów. Odebranie tych ziem zabrało katolikom prawie 800 lat. Paradoksalnie te zmagania zmusiły wyznawców obu religii do tolerancji.

Najpierw pod władzą nielicznych muzułmanów, których w Europie powszechnie nazywano Maurami, znaleźli się niemal wszyscy mieszkańcy dawnego królestwa Wizygotów. Zdobywcy, poza nielicznymi wyjątkami, nie prześladowali innych religii. Zagwarantowali katolikom i Żydom swobodę kultu i ograniczony samorząd. Ta łagodna polityka i wyraźna cywilizacyjna wyższość Arabów sprawiły, że znaczna część miejscowej ludności przeszła na islam.ⁱ

W miarę postępów rekonkwisty coraz więcej muzułmanów żyło na terenach opanowanych przez katolików i również mogli tam żyć w miarę spokojnie. Tak zwani mudejares byli oczywiście ludźmi drugiej kategorii, ale pozostawiano im możliwość praktykowania swojej religii, a ich wspólnoty rządziły się własnymi prawami. Opiekowała się nimi hiszpańska szlachta i nie chodziło tylko o to, że gnębienie bezbronnych uważano za niegodne rycerza. Krążyło powiedzenie Mientras más Moros más ganancia – więcej muzułmanów, więcej zysku.Była to prawda. Muzułmanie byli na ogół pracowici i posiadali różne cenne umiejętności. Byli dobrymi rolnikami i hodowcami. Znali się też na budownictwie, ciesielstwie, sukiennictwie i obróbce metali.ⁱⁱ Poza tym wciąż istniały muzułmańskie państwa, które mogły się za nimi ująć…

Ostatnie z nich, emirat Grenady, upadło w 1492 roku. Umowa kapitulacyjna była zgodna z wielowiekową tradycją. Pokonanym obiecano swobodę wyznania, poszanowanie własności i samorząd. Teren dawnego emiratu wyłączono też spod jurysdykcji inkwizycyjnej.ⁱⁱⁱ Jednak elita Maurów raczej nie wierzyła w trwałość tego stanu i emigrowała do Afryki Północnej.^iv Szybko okazało się, że miała rację. Przykładem,jak zwycięzcy traktowali pokonanych, może być sprawa ziemi uprawnej. Hiszpanie szybko zaczęli odbierać Maurom żyzne doliny, spychając ich w tereny górzyste.^v Trudno się dziwić, że mianowany biskupem Grenady Hernando Talavera, pomimo swych osobistych zalet, nie skłonił zbyt wielu z nich do przejścia na katolicyzm. Prymas Hiszpanii, energiczny i bezwzględny Francisco Jimenez de Cisneros uznał, że należy zastosować inne metody.

W roku 1499 z jego rozkazu ludzie, którzy w okresie istnienia emiratu urodzili się jako katolicy, a potem przeszli na islam, zostali zatrzymani przez inkwizycję, chociaż umowa kapitulacyjna z 1492 roku gwarantowała im nietykalność. Jeden z głównych meczetów miasta przekształcono w katolicką świątynię. Odbierano też mieszkańcom książki po arabsku. Kiedy zebrało się ich około 100 tysięcy, zrobiono z nich wielki stos i spalono. W roku 1501 Maurowie podnieśli bunt i o to prawdopodobnie chodziło. Król zyskał pretekst, by uznać umowę kapitulacyjną za zerwaną z ich winy. Pod osłoną wojsk, które tłumiły powstanie, prowadzono akcję masowych chrztów. Tych, którzy nie chcieli zostać katolikami, wywożono do Afryki na ich koszt. Zachęcona sukcesem w Grenadzie królowa Izabela zarządziła w lutym 1502 roku chrzest Maurów w całej Kastylii. Teoretycznie można było odmówić przyjęcia go i wyjechać. Jednak emigranci nie mogli zabrać ze sobą dzieci w wieku poniżej 14 lat, żadnych pieniędzy ani kosztowności. Nie mogli też wyjeżdżać do Afryki Północnej. Poza tym, nawet jeśli ktoś zdecydował się na wyjazd na tych warunkach, musiał wystąpić do władz z prośbą o zezwolenie. Prośby te z zasady załatwiano odmownie.^vi

W Walencji Maurowie będący wasalami wielkich posiadaczy żyli spokojnie do roku 1520, kiedy mieszczanie i chłopi powstali przeciwko szlachcie. Uznali oni, że najlepszym sposobem na złamanie potęgi arystokracji będzie pozbawienie jej władzy nad islamskimi poddanymi, z reguły pracującymi lepiej i na pewno taniej od „starych chrześcijan”. W tym celu zmuszali ich do chrztu. Po stłumieniu buntu w 1522 roku pod naciskiem inkwizycji nie pozwolono ochrzczonym na powrót do islamu. Inkwizytorzy argumentowali, że sakrament jest ważny. Maurowie mieli przecież dwie możliwości – chrzest lub śmierć - i dokonali wolnego wyboru. W listopadzie 1525 cesarz Karol V wydał dekret nakazujący ochrzczenie wszystkich mudejares w Aragonii do końca stycznia 1526 roku.^vii Po tym terminie oficjalnie nie było już w Hiszpanii muzułmanów. Ochrzczonych „starzy chrześcijanie” nazwali moriscos – mali Maurowie.

Władcy Hiszpanii nie spodziewali się, że sakrament w cudowny sposób ich zmieni. Ferdynand Aragoński liczył na to, że jeśli nie zostaną chrześcijanami, to zostaną nimi ich dzieci i wnuki.^viiiKarol V, chcąc przyspieszyć proces zmiany tożsamości morysków, zabronił im używania języka arabskiego, posiadania broni, nadawania tradycyjnych imion, korzystania z tradycyjnych łaźni, uboju rytualnego i odprawiania innych tradycyjnych obrzędów. W każdy piątek drzwi w ich domach miały być otwarte na oścież, żeby każdy mógł widzieć, co się dzieje w środku. Ustanowił też Święty Trybunał w największym skupisku morysków, Grenadzie. Tamtejsi moryskowie, ofiarowując mu 80 tysięcy dukatów, szybko uzyskali unieważnienie większości tych rygorów, ale inkwizycja w mieście pozostała.^ix

Przez kilkadziesiąt lat hiszpańskie władze świeckie i duchowne były wobec ochrzczonych muzułmanów stosunkowo tolerancyjne. Inkwizycja przejawy przywiązania do islamu traktowała pobłażliwie, uznając, że nie mogą zmienić swoich zwyczajów z dnia na dzień. Podejmowano próby katechizowania ich. Wysyłano misjonarzy. Szukano takich księży, którzy znali arabski lub chcieli się go nauczyć. Wydano podręcznik doktryny katolickiej w tym języku.^x Rezultaty były jednak nie takie, jak oczekiwano.

Pojedynczy moryskowie stawali się gorliwymi katolikami i nawet próbowali nawracać swoich ziomków. Tak czynił podobno były mułła z Walencji imieniem Abdullah.^xi Większość jednak trwała przy islamie. W roku 1504 mufti Oranu orzekł, że ze względu na prześladowania muzułmanie w Hiszpanii mogą nagiąć się zewnętrznie do wymagań katolików i nie będzie to odstępstwem od islamu.^xii Postępowano zgodnie z tą wytyczną. Moryskowie chrzcili dzieci, chodzili na msze, ale niemal otwarcie kpili z narzuconej im religii i zachowywali swoją tożsamość. Zawierają małżeństwa miedzy sobą i nie mieszają się ze starymi chrześcijanami, żaden z nich nie wstępuje do zakonu ani do armii, nie prosi o jałmużnę; żyją w izolacji od starych chrześcijan, zajmują się handlem i są bogaci. Tak opisano królowi Filipowi II morysków z Toledo i podobnie było w całej Hiszpanii.

cdn.

Piotr Setkowicz